Kuruluş Tarihçesi:

Kurulduğu yıllarda Avrupa'nın en büyük kereste fabrikalarından biri, yurdumuzun en büyük ve modern fabrikası olan Ayancık kereste fabrikasının kuruluşu;

İşletmenin orman topluluğunu oluşturan Zindan ve Çangal ormanları 10 Şubat 1926 tarihli bir sözleşme ile Tarım Bakanılığı'nca 50 yıl süreyle “Türkiye Kibrit Tekeli Türk Anonim Şirketi'ne verilmiştir. Bu sözleşme, 2 Temmuz 1928'de bu şirket tarafından “Zindan ve Çangal Ormanları Türk Anonim Şirketi'ne devredilmiştir. Kısa adı ZİNGAL A.Ş. olan bu şirket adını, Zindan ve Çangal ormanlarından almıştır.

Ayancık kereste fabrikası 1928 yılında Belçikalı işadamı Bay Filipar tarafından kurulmuştur. Bu şirket 18 yıl süreyle ormanları ve fabrikayı işletmiştir.

Zingal şirketi 10 Haziran 1926 tarihli ana sözleşmenin bazı koşullarına uymadığı ve özellikle ticari zihniyetle ormanı gelişigüzel kullanıp, günde üç vardiya çalışarak, normal istihsalin 3-4 katı bir kapasite ile çalıştırıldığından, kesilen ormanlarımıza karşın gerekli ağaçlandırma çalışmaları ihmal edilerek, ormanlarımız süratle bozulmuş, orman değerlerimiz azalmaya başlamıştır. Bunun üzerine Bakanlar Kurulu'nun 14 Mart 1945 tarih ve 586 no.lu kararı gereğince sözleşme feshedilerek, ormanlarımızın ve fabrikanın işletmesine el konulmuştur. 25 Mart 1945 gün ve 635 sayılı koordinasyon kararı ile fabrikanın “ZİNGAL” şirketinden satın alınması kesinleşmiştir. Zingal şirketi el koyma ve satın alma kararına karşı Danıştay'da dava açmış ve sonuç olarak, hükümetimiz Zingal şirketi ile anlaşarak 27 Ekim 1954 günü anlaşma ile 3.618.587,25 lira karşılığında fabrika tesisleri satın alınmıştır.

Bu tarihten itibaren sözleşme ile şirkete bağlı ormanlar, Sinop Revir Amirliği'ne bağlı Ayancık Bölge Şefliği'ne geçmiş ve hemen sonra Ayancık İşletme Müdürlüğü kurulmuştur.

Fabrika tesisleri geç satın alınmışsa da bütün ormanlara el konulduğundan 27 Nisan 1945 tarihinde Ayancık Devlet İşletmesi resmen faaliyete geçmiştir.

1945 yılından 1967 yılına kadar (Akgöl, Çangal, Çangal örnek, Ciple, Göldağ, İnaltı, Kumluk, Kepez, Kazköy, Handere merkez, Yemişli ve Zindan) olmak üzere 14 bölge halinde faaliyette bulunmuştur.

19 Mart 1967 tarihinde Türkeli işletmesi açıldığından, Kazköy, Zindan ve Ciple bölgeleri bu işletmeye geçmiştir. 25 Şubat 1967 tarihinde de Çatalzeytin işletmesi açılmış ve Handere bölgesi bu işletmeye bağlanmıştır. Çangal örnek bölgesi de Çangal bölgesi ile birleşmiştir.

Fabrikanın Kuruluş Alanı ve Tarihi Gelişimi:

Fabrika Ayancık ilçesinin kuzeydoğu istikametinde Çayiçi mahallesinde, kuzeyinde Karadeniz, güneyde Ayancık-Sinop sahil yolu ve Ayancık köyü, batısında Ayancık çayı arasında kurulmuştur.

Elli bin m 2 si sosyal, on bin m 2 si su tesisleri, onbeş bin m 2 si tomruk istif alanı, yetmiş bin m 2 si sert ve yumuşak kereste açık istif alanı ve kapalı hangarları, onbeş bin m 2 si de idare binası ve sosyal tesisler olmak üzere yüzaltmış bin m 2 lik bir yerleşme alanına sahiptir.

Ayancık Kereste Fabrikası'nın kuruluşuna 1928 yılında başlanmış, gerekli kerestenin hazırlanması için yatık katrak ve yumuşak katrak bugünkü garaj yerinde faaliyete geçirilmiştir. 1929 yılında, halen boş kalan bugünkü kayın fabrikası inşaatı tamamlanarak, iki katrak, bir talaş makinesi ile yumuşak kereste fabrikası çalışmaya başlamıştır.

1930 yılında bugünkü fabrika yeri makine dairesi inşası tamamlanarak, altı katrak, bir çift şerit ve üç tavan katrağı ile fabrika asıl faaliyetine geçirilmiştir. 1931 yılında tomrukların fabrikaya naklini sağlayan su kanalları inşa edilmiş ve iki yıl içinde tomruk havuzları ile birlikte yumuşak tomruk tranportörü de tamamlanmıştır. Ayancık çayı da fabrikaya tomruk taşımak amacı ile kullanılmıştır. Fakat gerek Zingal şirketi, gerekse ondan önce Ayancık'ta kereste ile uğraşanlar bu yöntemi uzun zaman önce kullanmışlardır. Önce sallar halinde getirilerek keresteler(tomruklar) ormandan Ayancık merkezine indirilmiş. Daha sonra Çayağzı mevkiinde tomruklar el hızarları ile biçilirlermiş.

1891-1893 yılları arasında çocukluğunu yaşadığı Ayancık'tan hatırladığı anılarına bakalım Ömer Seyfettin'in; “O zaman genç bir yüzbaşı olan babamla her vakit önünden geçtiğimiz Çarşı Camii'ni, karşısındaki küçük, harap şadırvanı, içinde binlerce kereste tomruğu yüzen çayı, bazı yıkanmaya gittiğimiz sıcak su hamamı şimdi hatırlamaya çalışırım.”